Czwartek, 23 Października 2025 roku.

Prozdrowotne fitoestrogeny

To niezwykłe, że istnieją rośliny, które zawierają w sobie związki podobne do ludzkich hormonów płciowych. Wiele badań wskazuje na to, że fitoestrogeny mogą zapobiegać nowotworom, chorobie niedokrwiennej serca, miażdżycy czy złamaniom osteoporotycznym. Warto więc szukać produktów, w których związki te są obecne.

Fitoestrogeny to związki pochodzenia roślinnego, należące do polifenoli. Nazwę zawdzięczają swojemu podobieństwu strukturalnemu i funkcjonalnemu do hormonów płciowych – estrogenów. Wzór strukturalny estrogenów i fitoestrogenów jest bardzo podobny. Posiadają one grupę fenolową (ramka A) oraz hydroksylową (ramka B), a odległości pomiędzy tymi grupami są zbliżone. Można to zaobserwować na rysunku 1., który przedstawia estradiol, który jest estrogenem oraz fitoestrogen – genisteinę. Nie należy jednak stawiać znaku równości pomiędzy estrogenami i fitoestrogenami, ponieważ fitoestrogeny wykazują słabsze działanie od hormonów płciowych, a w niektórych sytuacjach mogą wręcz mieć działanie antagonistyczne.

Rysunek 1. Wzory strukturalne estradiolu i genisteiny (wg Hughes I., Woods H. i inni (2003). Phytoestrogens and Health).

Do fitoestrogenów, które można znaleźć w żywności, należą flawonoidy oraz lignany (Rysunek 2). Najbardziej powszechnymi przedstawicielami izoflawonów są genisteina, daidzeina, glicytyna, biochanina A i formononetyna. Związki te znajdują się głównie w roślinach strączkowych.

Soja i produkty sojowe są szczególnie bogatym źródłem genisteiny, daidzeiny i w mniejszym stopniu glicytyny. Natomiast biochanina A i formononetyna znajdują się w większych ilościach w kiełkach lucerny. We wspomnianych kiełkach znajdziemy również kumesterol, głównego przedstawiciela kumestanów. Prenyloflawonoidy natomiast występują w większych ilościach w szyszkach chmielu. Lignany można znaleźć w wielu owocach, warzywach i zbożach, ale ich najbogatszym źródłem jest siemię lniane.

Fitoestrogeny

Flawonoidy

Związki nie będące flawonoidami

Izoflawony

Kumestany

Prenyloflawonoidy

Lignany

Genisteina

Kumesterol

8-prenylnaringenina

Laricirezinol

Daidzeina

 

6-prenylnaringenina

Izolaricirezinol

(Equol)

 

Ksantohumol

Matarezinol

Glicytyna

 

Izoksantohumol

Sekoizolaricirezinol

Biochanina A

 

 

(Enterodiol)

Formononetyna

 

 

(Enterolakton)

Rysunek 2. Grupy fitoestrogenów wraz z ich przedstawicielami (wg Hughes I., Woods H. i inni (2003). Phytoestrogens and Health).

Przybliżone wartości fitoestrogenów w różnych produktach spożywczych zostały pokazane w Tabeli 1, jednak ich stężenie może wahać się w zależności od gatunku rośliny, konkretnego szczepu, warunków uprawy i jej położenia geograficznego. Również przetwarzanie żywności (np. fermentacja) oraz obróbka termiczna (głównie gotowanie) wpływają na zmniejszenie zawartości tych związków w porównaniu z produktem nieprzetworzonym.

 

Izoflawony (mg/100g)

Kumestany (mg/100g)

Lignany (mg/100g)

kiełki fasoli, lucerna

4,7

chleb

0-0,8

0

ryż brązowy

0,3

otręby pszenne, mąka kukurydziana, kukurydza, płatki owsiane

<0,1

0,5

żurawina, porzeczki, daktyle, figi, suszone śliwki, rodzynki

0-0,2

jabłka, banany, winogrona, kiwi, mango,
melon, pomarańcze, gruszki, ananas, śliwka, arbuz

<0,1

0,1

rośliny strączkowe

0-0,58

siemię lniane

60-370

miso

43-60

grzyby

0,02

noodle

<0,1

olej, np. sojowy, rzepakowy

0

orzeszki ziemne, orzechy brazylijskie, kasztany, orzechy laskowe, migdały, kokos

<0,1

0

0,02-0,33

makaron

<0,1

soczewica

0,1-2,5

0

0-0,20

ziemniaki

<0,1

nasiona słonecznika i lucerny

0,01-0,6

0

sery sojowe

6-31

napoje sojowe

5-10

koncentrat białka sojowego / izolat

12-102

makaron sojowy

8,5

jogurt sojowy

16

sosy sojowe

0,1-1,6

0,03

mąka sojowa

131-198

0

0,13

nasiona soi

14-153

0,05

0,01-0,27

herbaty, tj. czarne, zielone

0,04-0,05

0

2,04

tempeh

29-53

tofu

13,5-67

warzywa, takie jak: szparagi, bakłażan, buraki, brokuły, brukselka, kapusta, marchew, kalafior, seler, cukinia, ogórek, por, sałata, cebula, pasternak, dynia, rzodkiewka, szpinak, pomidor

<0,1

Tabela 1. Zawartość izoflawonów, kumestanów i lignanów w wybranych produktach spożywczych (wg Hughes I., Woods H. i inni (2003). Phytoestrogens and Health).

Źródło: NCEŻ IŻŻ/mgr inż. Emilia Kołodziejska

 

Artykuły powiązane

  • Jakie składniki<br> zawiera soja?Jakie składniki
    zawiera soja?
    Wegetarianie znają soję doskonale – jest to roślina obfitującą w cenne składniki pokarmowe, a także świetny zamiennik […]
  • Dieta wegańska<br> w okresie ciążyDieta wegańska
    w okresie ciąży
    Dieta wegańska polega na spożywaniu jedynie produktów pochodzenia roślinnego (zboża, warzywa, owoce, rośliny strączkowe, […]
  • Nowy program<br> dla rolnikówNowy program
    dla rolników
    Latem tego roku zaprezentowany zostanie nowy program, który ma odpowiadać na potrzeby rolników - zapowiedział 12 maja […]
  • Zbliżają się Targi Polagra FoodZbliżają się Targi Polagra Food W tym roku Międzynarodowe Targi Wyrobów Spożywczych Polagra Food w Poznaniu po raz pierwszy odbędą się wiosną w dniach 8-10 […]
  • W grupie siłaW grupie siła Sukces bardzo trudno odnieść w pojedynkę, a wspólne działanie nie wyklucza przecież istnienia własnych interesów. Dlatego […]
  • Zamiast kanapki <br> z wędliną zjedz garść <br> fasoli lub orzechówZamiast kanapki
    z wędliną zjedz garść
    fasoli lub orzechów
    Drobna zmiana, a tyle korzyści. Wystarczy porcję mięsa czerwonego lub przetworzonego zastąpić orzechami lub fasolą, by szanse na […]
  • Odżywianie mózguOdżywianie mózgu Nieodpowiednia dieta prowadzi do deficytu składników pokarmowych niezbędnych dla optymalnego funkcjonowania i […]
  • Co jeść, by chronić <br> się przed jaskrą?Co jeść, by chronić
    się przed jaskrą?
    W profilaktyce jaskry ważna jest dieta, natomiast w leczeniu ma ona znaczenie uzupełniające. W diecie ważną rolę pełnią witaminy oraz […]

Ta strona używa plików cookies polityka prywatności

The cookie settings on this website are set to "allow cookies" to give you the best browsing experience possible. If you continue to use this website without changing your cookie settings or you click "Accept" below then you are consenting to this.

Close